Duurzaamheid blijft ondergeschoven kindje schrijft Cobouw. Dat kunnen de drie uitdagingen die op het bordje van het kabinet liggen zich niet permitteren. Hoe bouwt ze 1 miljoen nieuwe huizen, realiseert ze de Europese afspraak om 55% CO2 reductie in 2030 te halen en is ze volledig circulair in 2050? De maatschappelijke impact van de reguliere bouw is hoog; stikstofuitstoot, grondstoffen schaarste, CO2 uitstoot en ongezonde werkomstandigheden. Laten we het omkeren: Wat gebeurt er als het kabinet nu inzet op de biobased kant van deze circulaire economie? Waarbij circulaire bouw direct de energietransitie helpt met materialen die CO2 opslurpen? Dit kan door te bouwen met stro, hennep, vlas, houtvezels en hout. Laten we daar vandaag mee beginnen, door hiërarchie aan te brengen tussen bouwmaterialen op basis van maatschappelijke kosten en baten en CO2. Een miljoen huizen besparen en slurpen 20 Mton CO2!

Nu is slechts 2% van het bouwmateriaal hout. De populaire VPRO-Tegenlicht “hout-look” is succesvol in hele specifieke markten zoals tiny houses, villa’s en zelfbouwprojecten. In de commerciële bouw is nog nauwelijks sprake van hout, laat staan andere biobased materialen. 

Biobased komt nog niet grootschalig van de grond in Nederland. Vaak omdat de overheid en andere opdrachtgevers er simpelweg niet om vragen. 

Wat er bij bouwers, opdrachtgevers en woningcorporaties mist is kennis over biobased materialen en vooral haar enorme impact op energietransitie. Elke fossiel nieuwbouw is een gemiste kans en elke biobased huis een klimaatopruimer! Het huis heeft een constant binnenklimaat, vocht en warmte zijn gereguleerd en het woont prettig en gezond. Voor de bouwvakker bouwt het sneller, lichter en gezonder. 

De huidige circulaire agenda gaat niet uit van haar bijdrage aan energietransitie. Deze richt zich op hergebruik en ‘upcyclen’ van materialen en grondstoffen. Dat is een gemiste kans. De EIB[1] schat namelijk in dat voor de bouw slechts eenderde van de materialen uit reststromen beschikbaar is tot 2030. We werken in deze wetenschap de relatie tussen biobased bouwen en de energietransitie uit. 

Het kabinet steekt miljarden in de energietransitie van de gebouwde omgeving. Bij de bouw van deze huizen van beton, baksteen en staal is al enorm veel CO2 vrijgekomen. Installaties zoals warmtepompen en zonnepanelen maken deze huizen achteraf alsnog energiezuinig.

Terwijl elk nieuw biobased gebouw een kans is om de milieu impact van de bouw te verkleinen en CO2op te slaan. Biobased materialen zijn niet alleen CO2 slurpers, maar ook regeneratief, dus reproduceerbaar en oneindig. Hennep bijvoorbeeld groeit in 100 dagen tot grondstof voor isolatiemateriaal. Hout doet er veel langer over, maar zand en water groeien niet, die zijn eindig en schaars.

Hoe kunnen opdrachtgevers, overheid en bouwers op grote schaal kiezen voor biobased op basis van een gelijk speelveld? Door de hiërarchie te laten bepalen aan de hand van de CO bijdrage. Er komen vier CO saldo’s uit:

  1. Bouwen met biobased materialen zoals stro, hennep, vlas en houtvezels heeft een positief CO2saldo. Het materiaal slaat fors CO2 op tijdens de groei en houdt dat vast in gebruik.
  2. Bestaande materialen, in exact dezelfde vorm hergebruiken bij renovatie vermijden CO2. Het is al gemaakt, dus graag renoveren en/ of opnieuw gebruiken. Het saldo is CO2 neutraal. 
  3. Het is energie intensiever om grondstoffen her te gebruiken of recyclen door bewerking. Denk bijvoorbeeld aan het omzetten van spijkerbroeken als isolatiemateriaal. Dat levert CO2 uitstoot. Een CO2 negatief saldo.
  4. Nieuw geproduceerd materiaal met schaarse grondstoffen is de laatste optie. Het maakproces is in een hoog CO2 intensieve industrie en leidt tot een CO2 schuld.

Door deze vertaling in CO2 opbrengst of schuld, krijgt overheid eenvoudig grip op CO2 in beleid, aanbesteden en incentives. 

Het kabinet staat voor ingrijpende keuzes om de woon-, stikstof-, CO2 – EN economische crisis op te lossen. Dat kan alleen door deze crises integraal aan te pakken. Beschouw energietransitie fundamenteel breder dan alleen technische installatie en normering. Toekomstbestendig ondernemen en regeren doe je door te investeren in het materiaal van nu voor de wereld van morgen. Versnel energietransitie en beloon bouwer voor CO2 opslag. Maak biobased nieuwbouw onderdeel van de energietransitie en circulaire ambities van het rijk en creëer structurele vraag.

Begin morgen samen met ondernemers, gemeenten en corporaties met de investering in 1 miljoen gezonde woningen die CO2 op grote schaal opslurpen. 

Afzender:

Drift : Prof. Jan Rotmans

Cirkelstad: Gertjan de Werk

Holland Houtland: Sandra Nap, Chantal van Schaik


Bovenstaand artikel is gepubliceerd online op Cobouw Opinie op 15 oktober 2020


[1] uit: NIBE, Potentie biobased materialen in de bouw, in opdracht van RVO 14 juni 2019